Праект “Разам для грамады і прыроды: Міёрскі раён” завершаны

На мінулым тыдні прайшла заключная канферэнцыя трохгадовага праекта, накіраванага на ўстойлівае развіццё Міёрскага раёна.

Мы папрасілі Алега Уладзіміравіча Сівагракава, вядомага ў Беларусі эксперта па ўстойлівым развіцці, кандыдата эканамічных навук, дацэнта, а ў апошнія тры гады – менеджара міжнароднага праекта “Разам для грамады і прыроды: Міёрскі раён”– падзяліцца вынікамі працы.

– У маі 2019 года Міёрскі раённы выканаўчы камітэт атрымаў грант Еўрапейскага саюза ў памеры амаль мільён еўра для ажыццяўлення трохгадовага праекта “Разам для грамады і прыроды: узмацненне працэсу развіцця ў Міёрскім раёне праз супрацоўніцтва мясцовай улады і грамадзянскай супольнасці” у супрацоўніцтве з грамадскай арганізацыяй “Ахова птушак Бацькаўшчыны” і Латвійскім сельскім форумам. Надыйшоў час падвесці вынікі працы і абмеркаваць перспектывы.

– Тады пытанне пра праект: ці спраўдзіліся чаканні? Якія галоўныя дасягненні?

– Так, несумненна, мы задаволены. Абсалютная большасць задач, якія мы запланавалі, вырашаны.

Дзякуючы праекту, на Міёршчыне палепшана развіццё базавай інфраструктуры, сацыяльных і экалагічных аб’ектаў, у тым ліку абсталяваны спартыўныя пляцоўкі, кемпінгі, назіральныя вышкі, падоўжаны драўляны насціл знакамітай экалагічнай сцежкі “Азяраўкі-Ельня”, добраўпарадкаваны гарадскі парк “Паўвостраў”, мадэрнізавана інфраструктура сістэмы аховы здароўя.

Вялікая роля праекта ў навучанні мясцовых жыхароў. Праектны офіс правёў серыю семінараў і трэнінгаў па развіцці мясцовых рэсурсаў і арганізацыі мясцовых святаў, гендэрнай роўнасці і роўных магчымасцях, напісанні праектных заявак, а таксама адукацыйныя мерапрыемствы для валанцёраў, экскурсаводаў, майстроў, фермераў, гаспадароў аграэкатурыстычных сядзіб і іншых зацікаўленых асоб.

Упершыню міярчане навучыліся распрацоўваць праектныя заяўкі і паўдзельнічалі ў конкурсе мясцовых ініцыятыў. Конкурсная камісія абрала 10 пераможцаў, на ініцыятывы якіх з бюджэту праекта было выдзелена 200 000 еўра. Конкурс стаў штуршком для развіцця грамадскай актыўнасці і прадпрымальніцтва на Міёршчыне, аўтары цікавых ідэй атрымалі магчымасць іх рэалізаваць і сталі прыкладам для іншых. Апісанне гэтых 10 мясцовых ініцыятыў “цягне” на асобны артыкул, таму раю зазірнуць на сайт праекта.

– За апошні час у Беларусі былі распрацаваныя дзесяткі раённых, гарадскіх, вясковых і школьных стратэгій устойлівага развіцця. Што такое, дарэчы, Моладзевая стратэгія? І што унікальнае ў вашым праекце?

– Моладзевая стратэгія – гэта інавацыя. Ідэі такіх распрацовак былі і раней, але я не сустракаў раней не то што ў Беларусі, а і ў іншых краінах, каб такую стратэгію распрацавалі і надрукавалі асобным выданнем. Гэта падцвердзілі і нашы замежныя калегі.

Распрацоўка Моладзевай стратэгіі не была лёгкай справай. Мы намагаліся, каб гэты дакумент абагульніў апошнія распрацоўкі па тэме, падказаў шляхі цікавых творчых заняткаў для дзяцей і моладзі. Ці атрымалася, паглядзім. Галоўнае, каб праца працягвалася, а гэта залежыць у асноўным ад саміх маладых людзей.

Асабіста я ўдзельнічаў у распрацоўцы і рэалізацыі каля 40 такіх стратэгій у нашай краіне, і кожная з іх мела сваю адметнасць. Гэта вельмі важна, бо гэтыя стратэгіі працуюць на падтрымку і развіццё разнастайнасці жыцця – прыроднай і культурна-гістарычнай. Такія стратэгіі – гэта адначасова інструменты мясцовага самакіравання. Яны ствараюцца разам многімі людзьмі – мясцовымі жыхарамі, супрацоўнікамі органаў тэрытарыяльнага кіравання, экспертамі. Дзякуючы такому, як кажуць навукоўцы, міждысцыплінарнаму падыходу, ўзнікаюць дадатковыя пазітыўныя эфекты для тэрыторыі.

Так што унікальнасць нашага праекта – ў яго сістэмнасці і накіраванасці на прынцыпы ўстойлівага развіцця.

У канцы 2019 года пры раённым Савеце дэпутатаў упершыню ў Беларусі створаны Грамадскі савет па распрацоўцы і рэалізацыі Стратэгіі ўстойлівага развіцця Міёрскага раёна, галоўная задача якога – прыцягнуць мясцовых жыхароў да абмеркавання і вырашэння мясцовых праблем. У склад савета ўвайшлі прадстаўнікі грамадскасці, мясцовай улады, арганізацый, прадпрыемстваў, устаноў раёна. З ўдзелам членаў Грамадскага савета і іншых зацікаўленых распрацаваны Стратэгія ўстойлівага развіцця Міёрскага раёна і Моладзевая стратэгія ўстойлівага развіцця.

Так мясцовыя жыхары адчулі, што іх голас чуваць, іх прапановы прымаюцца, а ідэі рэалізуюцца. Вельмі важна ў мясцовым развіцці, каб жыхары былі рэальнымі суаўтарамі планаў і іх рэалізацыі. Тады справа пойдзе.

Інавацыя праекта таксама – у развіцці вясковага раёна на аснове мясцовых брэндаў – жураўлёў, журавін і балота Ельня. Спецыялісты крэатыўнага агенцтва “Малако” распрацавалі брэндбук Міёрскага краю. І зараз, калі вы завітаеце ў Міёрскі раён, то абавязкова звернеце ўвагу на брэндавыя элементы (адных толькі фірмовых муралаў намалявана 6: у гарадах Міёры і Дзісна, а таксама ў вёсках раёна – Пераброддзі, Язна, Павяцці. Так у раёна з’явіўся пазнавальны твар (і можа нават нагода для спецыялізаванай турыстычнай вандроўкі!). Гэта з’яўляецца падставай для павышэння канкурэнтаздольнасці раёна і можа зацікавіць інвестараў.

Так што вышэй згаданая мадэль развіцця прадэманстравала сваю жыццяздольнасць і эфектыўнасць. Гэтую мадэль могуць выкарыстоўваць і іншыя раёны Беларусі. Поўны тэкст стратэгіі вы можаце знайсці на сайце праекта ў раздзеле “Публікацыі”.

– Я праглядала гэтую стратэгію і звярнула ўвагу, што там у сярэдзіне замацаваны каляровыя паштоўкі. Гэта нешта новенькае!..

– Мне таксама вельмі падабаецца. На 12 паштоўках адлюстраваны адметныя, унікальныя з’явы, прыродныя і гістарычныя аб’екты раёна, гарадоў Міёры і Дзісна, а таксама 9 сельсаветаў раёна. Гэтую ідэю я прывёз з адной з паездак у ЗША, дзе ўпершыню ўбачыў падобныя “паштоўкі штата”, на якіх былі “фірмовыя” кветка, птушка, дрэва штата і нешта іншае, з чым атаясамляецца тая ці іншая тэрыторыя. Мы зрабілі такое нават для сельсаветаў!

Гледзячы на гэтыя паштоўкі, можна даведацца, што ля Павяцца ёсць знакаміты вадаспад, недалёка ад Пераброддзя можна знайсці рэдкую ягаду марошку, у Туркоўскім сельсавеце бачылі чорнага бусла, а ў Язненскім ведаюць рэцэпт прыгатавання смачных клёцак з душамі; што недалёка ад Узмёнаў, у Лявонпалі, можна пабачыць старажытную мемарыяльную калону, а ля Мікалаёва прайсціся сцежкамі, дзе, верагодна, гулялі бацькі знакамітага французскага паэта Гіёма Апалінэра; што ў Завуццеўскім сельсавеце можна сустрэць цецярука і ўбачыць, як цвіце верас, што ў Новым Пагосце правёў дзяцінства беларускі грамадскі і палітычны дзеяч, пісьменнік і навуковец Вацлаў Ластоўскі; што ў самым маленькім горадзе Беларусі Дзісне можна пераплыць Заходнюю Дзвіну на пароме, перайсці Дзісёнку па стогадоваму масту, арганізаваць шпацыр па брукаваным вулачкам, якія памятаюць выдатнага мастака-футурыста Язэпа Драздовіча, а ў Міёрскім музеі ў сярэдняй школе № 3 паглядзецца ў старажытнае люстэрка, якое належала некалі Эміліі Плятэр – беларускай Жане д’Арк…

– Да “разынак” Міёрскага краю: мне асабіста запомнілася экалагічнае свята “Жураўлі і журавіны”, якое традыцыйна адбываецца ў Міёрах восенню. Ці неяк спрычыніўся да яго ваш праект?

– Я чакаў гэтага пытання. Бо, напэўна, большасць беларусаў і гасцей Міёрскага раёна мае такія асацыяцыі: Міёры – балота Ельня – фэст “Жураўлі і журавіны Міёрскага краю”. Шмат у чым дзякуючы праекту, “раскруцілася” і гэтае свята. Экалагічны фэст стаў па сутнасці нацыянальным. На “Жураўлі і журавіны Міёрскага краю” ў 2021 годзе завітала каля трох тысяч чалавек (і гэта ва ўмовах пандэміі кавіду) – можна чакаць павелічэння цікаўнасці да яго.

Узрасла актыўнасць мясцовых жыхароў – многія гандлююць на фэсце журавінамі, рамесніцкімі вырабамі, частуюць традыцыйнымі прысмакамі, юшкай… Фэст таксама ператвараецца ў месца сустрэч сяброў, аматараў прыроды, арнітолагаў (прафесіяналаў і аматараў), бо падчас яго арганізуюцца назіранні за цудоўнымі птушкамі, якія восенню тысячамі гасцююць на мясцовых балотах і лугах.

Паспрыяе “раскрутцы” фэста “Жураўлі і журавіны Міёрскага краю” і тое, што з дапамогай праекта ў раёне праведзены шэраг семінараў і трэнінгаў, дзякуючы якім 14 чалавек прайшлі акрэдытацыю ў Нацыянальным агенцтве па турызму і атрымалі сертыфікаты прыродных экскурсаводаў. Вандроўка з імі па балоце Ельня павінна запомніцца, бо яны прапануюць экскурсіі з элементамі бёрдвотчынгу, расшыфроўкай слядоў дзікіх жывёл, з правядзеннем медытацый і бяспечнага балотнага экстрыму.

Сачыце за рэкламай і плануйце завітаць ў Міёрскі край у другую нядзелю верасня – на фэст “Жураўлі і журавіны Міёрскага краю”. Але не абавязкова чакаць верасня, бо прырода Міёршчыны і яе гістарычныя пярліны цікавыя і таямнічыя ў любую пару года.

“Міёрскі край: здзіўленне – побач!” – дэвіз раёна абяцае незабыўныя ўражанні.

Праект завяршаецца, але праца па ўстойлівым развіцці раёна працягваецца. Падрабязней аб выніках праекта і апошніх навінах можна даведацца на сайце mioryregion.by або ў групах у сацсетках.