Уникальная находка в Полоцке. Найдено изображение XII века

При раскопках в Полоцке найдена плинфа XII века с изображением музыканта. Об этом рассказал Алексей Коц, старший преподаватель кафедры истории и туризма Полоцкого государственного университета.

Алексей и его коллеги исследуют Спасо-Преображенскую церковь в Полоцке.

— Мы пацвердзілі, што храм атрымаў свой сучасны выгляд у XVIII-XIX стагоддзях падчас перабудоў і разбурэнняў. Першапачаткова вакол будынка знаходзіліся галерэі. Гэта прыбудовы, якія ў першую чаргу прызначаліся для пахаванняў. Мы не выявілі гэтыя пахаванні, але знайшлі месцы, дзе хавалі прадстаўнікоў знаці, манахаў, магчыма князёў. Ад галерэй захаваліся толькі ніжнія часткі сцен і падмуркі. Наша задача — раскапаць іх і даследаваць, як яны выглядалі.

Во время раскопок археологи начали работать вдоль северной части стены и наткнулись на один из кусков плинфы (условно говоря, древнего кирпича).

— Плінфа — старажытная цэгла. Пакуль яна сырая і цалкам не высахла, то з’яўляецца прыдатным матэрыялам, каб на ёй можна было нешта намаляваць, — объясняет Алексей Коц. — Напрыклад, гэта рабілі майстры падчас адпачынку. Відавочна, што ў аднаго з іх быў добры мастацкі густ. У вольны час ён намаляваў чалавека на сырой гліне. Потым яна высахла. Гэтую выяву не знішчылі, не зацёрлі. Яе паклалі ў печ і ў такім выглядзе яна трапіла ў кладку. Потым, калі яна разбурылася, мы яе знайшлі.

Как предполагает археолог, это было изображение человека в полный рост. Но сохранилась лишь нагрудная часть.

— Гэта музыка, скамарох. У яго досыць цікавая шапачка. Пад левай рукой ён трымае струнны музычны інструмент. Які менавіта — трэба рабіць аналіз. Бачны каўнер, магчыма, скамарошны. Сама выява, твар пакрытыя кропачкамі. Пакуль складана сказаць, што гэта значыць.

По словам Алексея, в Восточной Европе известны похожие изображения людей.

— Ёсць выявы ў Ноўгарадзе, графіці ў Кіеўскім Сафійскім саборы. Але для Полацка такая выява першая.

Как отмечает археолог, в Полоцке были сделаны и другие интересные находки.

— Знаходзілі плінфу з выявай птушкі. Знаходзілі намаляваную сетачку, каб майстры падчас адпачынку маглі пагуляць у настольную гульню. У 2017 годзе мы знайшлі плінфу з выявай чарцяжа храма-пахавальні, які знаходзіцца побач з храмам. Гэта была ўнікальная знаходка, бо мы не маем аналагаў ва Усходняй Еўропе.

Какая будет дальнейшая судьба этой находки?

— Мы працуем як экспедыцыя Полацкага ўніверсітэта, нам дапамагаюць расійскія спецыялісты з Эрмітажа. Шмат хто турбуецца, каб знаходкі не звезлі. Магу запэўніць: усё, што мы знаходзім, застаецца ў Полацку. Гэта нацыянальныя культурныя каштоўнасці.

Сейчас все находки (в том числе и плинфа) — на обработке в лаборатории Полоцкого университета. В будущем ее планируют передать в один из государственных музеев.